Bulgaristan, perşembe günü Euro’yu resmen kabul ederek ortak para birimine geçen 21’inci ülke olacak.
Ancak ülkede özellikle fiyat artışları ve siyasi istikrarsızlık endişeleri nedeniyle tartışmalar sürüyor. Bu yıl “Bulgar levası kalsın” sloganıyla başlatılan protesto kampanyası, halkın önemli bir bölümünde Euro’ya karşı var olan olumsuz algıyı ve fiyatların yükseleceği korkusunu yansıtıyor. Buna rağmen ardı ardına gelen hükümetler Euro Bölgesi’ne katılım hedefinden vazgeçmedi. Destekçiler, Euro’nun ekonomiyi güçlendireceğini, Batı ile bağları pekiştireceğini ve Rusya etkisine karşı koruma sağlayacağını savunuyor.
Euro, ilk kez 1 Ocak 2002’de 12 ülkede yürürlüğe girmişti. En son Hırvatistan, 2023 yılında Euro Bölgesi’ne katılmıştı.
Ancak Bulgaristan, diğer ülkelerden farklı olarak ciddi iç sorunlarla karşı karşıya. Yolsuzluk karşıtı protestolar kısa süre önce muhafazakâr ağırlıklı hükümeti devirmiş, ülke son beş yılda sekizinci seçime gitmenin eşiğine gelmişti.
Alpha Research kamuoyu araştırma şirketinden Boryana Dimitrova, Euro’ya geçişte yaşanabilecek her sorunun AB karşıtı siyasetçiler tarafından kullanılacağını söyledi. Dimitrova, bu durumun “AB’ye yönelik söylemler için zemin oluşturacağını” vurguladı.
Aşırı sağ ve Rusya yanlısı partiler protestolarda öne çıksa da, özellikle kırsal ve yoksul bölgelerde yaşayanlar yeni para biriminden endişeli. Kuzeybatı Bulgaristan’daki Chuprene köyünde bakkal işleten Bilyana Nikolova, “Fiyatlar artacak. Batı Avrupa’da yaşayan arkadaşlarım bunu söyledi” diyerek kaygılarını dile getirdi.
Eurobarometer’in son anketine göre Bulgarların yüzde 49’u Euro’ya karşı. 1990’lı yıllardaki hiperenflasyon sonrasında Bulgaristan, parasını önce Alman Markı’na, ardından Euro’ya sabitlemişti. Bu durum, ülkeyi fiilen Avrupa Merkez Bankası politikalarına bağımlı hale getirmişti.
Açık Toplum Enstitüsü Sofya’dan ekonomist Georgi Angelov, Euro’ya geçişle birlikte Bulgaristan’ın para politikası karar alma süreçlerine resmen katılacağını belirtti.
2007’den bu yana AB üyesi olan Bulgaristan, 2020 yılında Hırvatistan ile birlikte Euro’nun “bekleme odası” olarak bilinen mekanizmaya dahil olmuştu.
ECB Başkanı Christine Lagarde, geçen ay Sofya’da yaptığı açıklamada Euro’ya geçişin kazanımlarının “kayda değer” olduğunu söyledi. Lagarde, daha sorunsuz ticaret, daha düşük finansman maliyetleri ve daha istikrarlı fiyatlara dikkat çekti. Küçük ve orta ölçekli işletmelerin döviz işlemlerinde yaklaşık 500 milyon Euro tasarruf edebileceğini de ekledi.
Turizm sektörünün de Euro’dan olumlu etkilenmesi bekleniyor. Sektör, bu yıl ülke GSYH’sinin yaklaşık yüzde 8’ini oluşturdu.
Lagarde, Euro’ya geçişin tüketici fiyatları üzerindeki etkisinin “sınırlı ve geçici” olacağını, önceki örneklerde artışın 0,2–0,4 puan arasında kaldığını söyledi. Ancak Dimitrova’ya göre halihazırda enflasyonla boğuşan tüketiciler, geçim sıkıntısının artmasından korkuyor.
Ulusal İstatistik Enstitüsü verilerine göre Bulgaristan’da gıda fiyatları kasım ayında yıllık bazda yüzde 5 arttı. Bu oran, Euro Bölgesi ortalamasının iki katından fazla.
Parlamento, Euro’ya geçiş sürecinde haksız fiyat artışlarını denetlemek için bu yıl daha güçlü denetim mekanizmaları oluşturdu. Ancak uzmanlar, süregelen siyasi belirsizliğin yolsuzlukla mücadele reformlarını geciktirebileceği ve bunun ekonomiye olumsuz yansıyabileceği uyarısında bulunuyor.
Georgi Angelov, “Asıl zorluk, en az bir-iki yıl görev yapabilecek istikrarlı bir hükümet kurmak. Ancak bu şekilde Euro Bölgesi’ne katılımın tüm faydalarını elde edebiliriz” dedi.
