Acaba insan beyninin büyümesi olumlu bir gelişme mi? Ve bunun demans riskiyle nasıl bir ilişkisi var?
Giderek daha fazla insan, eşinin dostunun bilişsel gerilemeyle mücadele ettiğine tanık oluyor. Bu da demans önleme oyunlarından hafıza takviyelerine ve uykumuzu optimize etmeye kadar arayışlara yönlendiriyor bizi.
Son araştırmaların gösterdiği gibi beynimiz büyüyor olabilir. Peki bu iyi bir şey mi? Bunun demans riskiyle nasıl bir ilişkisi var?
Beynimizin büyüdüğüne ilişkin bulgu, JAMA Neurology dergisinde yayınlanan kesitsel bir çalışmadan geliyor. Araştırma ekibi, kranyal ve beyin hacimleri ile korteks kalınlığındaki eğilimleri araştırmak için elde edilen verileri analiz etti.
Araştırmaya dahil edilen 3 bin 226 katılımcı, 1930 ile 1970 yılları arasında doğumluydu. MR taramaları, katılımcıların yaş ortalamasının 57 olduğu 1999 ile 2019 arasında yapıldı. Ön koşul olarak, tarama sırasında hepsinin demans veya felç geçmişinin olmaması gerekiyordu.
MR taramalarından elde edilen sonuçlar, ileriki yıllarda doğanlarda daha büyük kafa içi, hipokampal ve beyaz madde hacimlerinin yanı sıra kortikal yüzey alanı gösterdi.
Peki boyuttaki değişiklik ne anlama geliyor?
Araştırma ekibi, daha büyük beyin hacimlerinin daha büyük beyin gelişimine ve potansiyel olarak daha fazla beyin rezervine işaret ettiğini belirtiyor. Bunun demansta bir düşüşe yol açtığını varsayıyorlar.
Nörolog Dr. Romie Mushtaq, “Hipokampus bölgesinin hacmi önemlidir, hafızanın korunmasında doğrudan bir rol oynar” dedi. Mushtaq, hipokampal hacim kaybının tipik olarak erken hafıza kaybıyla ilişkili olduğunu ve hatta Alzheimer hastalığıyla bağlantılı olduğunu vurguladı. Dolayısıyla bu çalışmada hipokampal hacimde gözlemlenen iyileşmeler olumlu bir gelişme ve potansiyel olarak beyin sağlığı için koruyucu bir faktör.
Ancak demansın istatistiksel olarak arttığı göz önüne alındığında, beyin büyüklüğündeki bu artış bir çelişkiyi de beraberinde getiriyor.
Nörolog Dave Rabin, “İnsan beyni aynı anda farklı şekillerde büyüyüp küçülüyor” dedi. Bahsettiği küçülmeye sinaptik budama adı veriliyor. Bu süreç, beynin yeterince kullanılmayan kısımları küçülürken, diğer kısımları kullanıldıkça büyüyüp sıkılaştığında gerçekleşiyor.
Yani, artan demans oranları mutlaka beyin büyüklüğüyle ilgili değil. Aksine, Alzheimer riskini artıran sosyal ve çevresel faktörler.
Rabin, bu artan eğilimin ardındaki temel nedenler olarak sosyal izolasyon, bağlantı eksikliği ve sürekli öğrenme eksikliğini tanımlıyor.
Mushtaq da aynı fikirde ve bazı gruplar için yüksek düzeyde stres ve beslenme zorluklarını listeye ekliyor.
