Almanya'da her yıl yaklaşık 65 milyon ton atık düzenli depolama sahalarına gidiyor. Ancak bunların sayıları ve kapasiteleri azalıyor
Almanya‘nın düzenli depolama kapasiteleri giderek azalıyor. Federal İstatistik Ofisi’nin rakamlarına göre, 2022 yılında halen faaliyette olan 1.001 düzenli depolama sahasının toplam 547’si, yani yarısından fazlası 2032 yılına kadar planlanan işletme ömürlerinin sonuna ulaşacak. Dolayısıyla, mevcut düzenli depolama sahaları genişletilmediği veya yenileri inşa edilmediği takdirde, kalan düzenli depolama kapasitesi neredeyse üçte bir oranında azalarak 300 milyon metreküpün biraz altına düşecek. Almanya’da üretilen atığın yarısından fazlasını üreten inşaat sektörü, yaklaşmakta olan krizden özellikle endişe duyuyor.
Sektörde “EBV” olarak bilinen ve bir yıldır yürürlükte olan İkame Yapı Malzemeleri Yönetmeliği bu endişeleri daha da arttırıyor. Bu yönetmelik aslında inşaat molozlarının ve hafriyat toprağının işlenmesini ve yeniden kullanılmasını amaçlıyor. Ancak, yeni toprak koruma yönetmelikleri ile birleştirilen kurallar, siyasi niyetin tam tersi bir etki yaratmış olabilir.
Dört inşaat ve geri dönüşüm derneği tarafından üye şirketleri arasında yapılan bir anket, durumun böyle olduğunu gösteriyor.
Ankete katılan 156 şirketin sadece yüzde 5’i o zamandan bu yana daha fazla inşaat atığı ve hafriyat toprağının geri dönüştürüldüğünü, yüzde 52’si herhangi bir değişiklik olmadığını ve şirketlerin yüzde 42’si eskisine göre daha azının yeniden kullanım için işlendiğini söyledi.
Alman Yıkım Birliği Genel Müdürü Andreas Pocha, “Örneğin yol inşaatı ve inşaat mühendisliğinde geri dönüşüm seçeneklerinin yetersizliği nedeniyle, düzenli depolama genellikle tek seçenektir” diyor.
Yetkililer de dahil olmak üzere pek çok inşaatçı birincil yapı malzemelerini tercih ettiğinden, geri dönüştürülmüş malzemelere olan talep de düştü. Orta ölçekli inşaat şirketlerini temsil eden Alman İnşaat Endüstrisi Birliği’nin (ZDB) Genel Müdürü Felix Pakleppa, “Devletler ve yerel yönetimler renklerini göstermeli ve geri dönüştürülmüş malzemelerle inşaat yapmayı taahhüt etmelidir. İkame yapı malzemeleri yönetmeliği çökme tehlikesiyle karşı karşıya” diyor.
Büyük inşaat şirketlerini temsil eden Alman İnşaat Endüstrisi Federasyonu’nun Genel Müdürü Tim-Oliver Müller ise “İnşaatta daha döngüsel bir ekonomi sağlamak yerine, İkame Yapı Malzemeleri Yönetmeliği’nin yürürlüğe girmesinden bir yıl sonra, daha az geri dönüşüm yapılıyor, daha fazla hammadde çöp sahasına gönderiliyor ve herkes için maliyetler artıyor” eleştirisinde bulunuyor.
Bunun dışında, İkame Yapı Malzemeleri Yönetmeliği’nin hükümleri son derece karmaşık. Geri Dönüştürülmüş Yapı Malzemeleri Federal Birliği Genel Müdürü Katrin Mees, “Yetkili makamların temsilcileri genellikle yeterince bilgilendirilmiyor ve EBV gerekliliklerinin uygulanmasına nadiren yardımcı olabiliyorlar” diye belirtiyor.
İnşaat ve yapı malzemeleri geri dönüşüm sektöründeki genel değerlendirmelere göre, çöp sahası sorunu önümüzdeki yıllarda daha da akut hale gelecek. Alman Yıkım Birliği Genel Müdürü Andreas Pocha, “Bavyera ve Hessen gibi inşaat faaliyetlerinin yoğun ve düzenli depolama kapasitelerinin sınırlı olduğu eyaletlerde durum gergin, zira uygun düzenli depolama alanlarının mevcudiyeti yıllardır bir darboğaz teşkil ediyor” diyor.
Almanya’da ne kadar az düzenli depolama sahası varsa, nakliye rotaları da o kadar uzun oluyor. Bavyera inşaat sektörü, inşaat atıklarının bertaraf edilmesi için bazen Thüringen’e kadar taşınması gerektiğinden şikayetçi…
Almanya her yıl yaklaşık 400 milyon ton atık üretiyor ve bu rakam geçtiğimiz 10 yılın sonuna göre biraz daha az. Bunun bir nedeni, inşaat atıklarını da azaltan mevcut ekonomik gerileme. Çoğunluğu geri dönüştürülüyor ya da geri kazanılıyor, ancak 2022 yılında üretilen 399 milyon ton atığın 65 milyon tonu düzenli depolama sahalarında son buldu. 2023 yılı için rakamlar henüz mevcut değil.
Sorun yeni değil, ancak uzmanlar arasında yıllardır tartışılan bir konu. Yirmi yıl önce Almanya genelinde 668 milyon metreküplük atık hacme sahip 2.000’den fazla düzenli depolama sahası faaliyet gösteriyordu. Bugünkü haliyle, 2032 yılında bu düzenli depolama alanlarının dörtte birinden daha azı hala kullanılabilir durumda olacak. Federal Çevre Bakanlığı’nın açıkladığı üzere, daha sıkı çevre düzenlemeleri nedeniyle 2005 yılında bir dizi düzenli depolama sahası zamanından önce kapatılmıştı.
İkame Yapı Malzemeleri Yönetmeliği’nin inşaat atıklarının geri dönüşüm oranını gerçekten azaltması halinde, bu durum kalan çöp sahası kapasitelerinin daha hızlı bir şekilde daralmasına neden olacak. Federal Çevre Bakanlığı eleştirilere cevaben “Şu ana kadar, iki yönetmeliğin geri dönüştürülebilir inşaat atıklarının bertarafında bir artışa yol açacağına dair somut bir kanıtımız yok” dedi.
İkame Yapı Malzemeleri Yönetmeliği’ne ilişkin ilk değerlendirmenin Ağustos 2025’e kadar hazır olması bekleniyor.
Şu anda Federal Çevre Ajansı’nın yönetiminde, düzenli depolama kapasitelerini de belirleyen, düzenli depolama teknolojisi üzerine bir araştırma projesi yürütülüyor. İlk sonuçların 2025 yılında yayınlanması bekleniyor.
