Almanya’da kamu projelerinin sürekli pahalanmasının (Maliyet Aşımı – Kostenexplosion) birkaç temel ve kronik nedeni var.
Uzmanlara göre, projeler başlarken maliyetler genellikle bilinçli olarak düşük gösteriliyor. Bu, siyasi onay almak ve projeye destek sağlamak için yapılıyor. Gerçek maliyetler, projeye başlandıktan sonra “yavaş yavaş” ortaya çıkıyor.
Başlangıçta sadece temel işler planlanıyor, ancak zamanla “şunu da ekleyelim, bunu da düzeltelim” denilerek kapsam büyüyor.
Bu da maliyetleri artırıyor.
Potansiyel riskler (örneğin, zemin sorunları, eski altyapının durumu, tedarik sorunları) yeterince hesaba katılmıyor.
Bağımsız maliyet denetimleri çoğu zaman ya yapılmıyor ya da öneriler dikkate alınmıyor.
Belediyelerde yeterli mühendis, planlamacı ve proje yöneticisi yok.
Süreçler ağır ilerliyor, karar alma uzun sürüyor, bürokratik zincir gecikmelere ve dolayısıyla maliyet artışlarına neden oluyor.
İhaleler kötü planlandığında ya çok az teklif alınıyor ya da teklifler gerçek maliyeti yansıtmıyor.
İhaleyi alan firmalar daha sonra ek ödenekler talep edebiliyor (Nachträge).
Uzun süren projelerde malzeme fiyatları ve işçilik ücretleri artıyor. Bu da toplam maliyeti artırıyor.
Özellikle pandemi sonrası ve Ukrayna Savaşı’yla birlikte inşaat sektörü maliyetleri Almanya’da ciddi artış gösterdi.
Almanya’da kamu projeleri hâlâ büyük ölçüde kağıt üzerinde, manuel süreçlerle yürütülüyor.
Bu, koordinasyonu zorlaştırıyor ve hataya açık hale getiriyor.
Mülheimer Köprüsü (Köln): İlk tahmin 116 milyon euroydu, şu anda 500 milyona yaklaştı.
BER Havalimanı (Berlin): 2006’da 2 milyar euro planlandı, 2020’de açıldığında 7 milyar euroyu aştı.
Elbphilharmonie (Hamburg): Planlanan bütçe 77 milyon euroydu, nihai maliyet 866 milyon euro oldu.
Köln’de Mülheimer Köprüsü’nün yenilenme çalışmaları bir kez daha tartışma konusu oldu. Başlangıçta 301,5 milyon euro olarak öngörülen proje maliyeti, güncel tahminlere göre 498,2 milyon euroya yükseldi. Ancak şehir yönetimi, bu artışın da yeterli olmayacağını şimdiden öngörüyor. Oysa belediye meclisi projeye onay verdiğinde rakam sadece 116,3 milyon euroydu. Tamamlanma tarihi olarak ise 2029 hedefleniyor — bu da projeye toplamda 11 yıl sürecek bir inşaat süreci anlamına geliyor.
Bu gelişme, Köln’de büyük ölçekli kamu projelerinde alışıldık hale gelen maliyet patlamalarına dair endişeleri yeniden gündeme getirdi. Örneğin şehirdeki dört belediye tiyatrosunun renovasyonu için ayrılan bütçe, ilk planlamada 253 milyon euroyken şu an sadece planlama ve inşaat maliyetleri 798,6 milyon euroya çıktı. Toplam harcama ise, geçici sahneler ve finansman dahil, 1,5 milyar euroya yaklaşıyor.
Bu soruyu artık sadece muhalefet değil, vatandaşlar da sıkça dile getiriyor. Köln’deki neredeyse her büyük kamu projesi, hem sürede hem de bütçede öngörülemeyen artışlar yaşıyor. Uzmanlar, bu tür maliyet artışlarının arkasında zayıf planlama, belirsiz risk yönetimi, ihalelerde eksiklikler ve inşaat sürecinde ortaya çıkan teknik sorunların olduğunu belirtiyor.
Köln Belediye Başkanı Henriette Reker de geçtiğimiz aylarda bu duruma eleştirel yaklaşmış ve şehirdeki bazı büyük projelerin “profesyonelce yönetilmediğini” ima etmişti.
Köln, son yıllarda WDR binası yenilemesi, Ebertplatz dönüşümü ve yeni okul binalarının inşası gibi projelerde de benzer sorunlarla gündeme gelmişti. Mülheimer Köprüsü’ndeki son gelişme, kentin bu yapısal krizden hâlâ çıkamadığını ortaya koyuyor.
