Avrupa ülkeleri 2002 yılında çocuk felcinden arındırılmış ilan edilmiş olsa da, diğer ülkelerde hala mevcut olduğundan, vakaların Avrupa ülkelerinde aşılanmamış insanlar arasında yayılmaya başlaması riski her zaman mevcut
Almanya, Polonya ve İspanya’nın atık sularında çocuk felcine yol açan “poliovirüs” tespit edilmesinin ardından sağlık yetkilileri alarma geçti.
Bu ülkelerin hiçbirinde çocuk felci olarak da bilinen ve çoğunlukla küçük çocukları etkileyen, sinir sistemini istila ederek ağır vakalarda felce neden olabilen ve son derece bulaşıcı bir hastalık olan poliomyelit vakasına rastlanmadı.
Ancak yerel ve küresel sağlık yetkilileri Varşova, Barselona, Münih, Bonn, Köln ve Hamburg’daki son atık su tespitlerinin, Avrupa ülkelerinin hastalık gözetim programlarını güçlendirmeleri ve virüsün yayılmasına izin verebilecek aşılama boşlukları olmadığından emin olmaları gerektiğini söyledi.
Avrupa 2002 yılında çocuk felcinden arındırılmış ilan edilmiş olsa da, diğer ülkelerde hala mevcut olduğundan, vakaların Avrupa ülkelerinde aşılanmamış insanlar arasında yayılmaya başlaması riski her zaman mevcut.
Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ – WHO) çocuk felcini ortadan kaldırma çalışmalarından sorumlu sözcüsü Oliver Rosenbauer Euronews Health’e verdiği demeçte, “Daha önce çocuk felcinden arındırılmış bir bölgede herhangi bir kaynaktan, herhangi bir şekilde poliovirüs tespit edilmesi olağandışı bir durumdur,” dedi.
Polonya sağlık yetkilileri çocukların aşılanması gerektiği konusunda uyarıda bulunarak çocuk felci aşısı stoklarını güncellerken Alman sağlık bakanlığı da tıbbi kliniklere enfeksiyonları test etmeleri için ücretsiz testler veriyor.
Polonya’da geçen yıl bir yaşındaki çocukların yüzde 85’i çocuk felcine karşı aşılandı. Bu rakam, Avrupa’daki en düşük oranlardan biri. DSÖ verilerine göre bu oran İspanya’da yüzde 93, Almanya’da ise yüzde 91.
Sağlık uzmanları, toplumu enfeksiyondan korumak için insanların yaklaşık yüzde 80’inin aşılanması gerektiğini söylerken, Polonyalı yetkililer bu oranın çocuklar ve ergenler arasında yüzde 95 olması gerektiğini belirtiyor.
Ancak ulusal veriler yerel düzeydeki boşlukları maskeleyebilir, yani virüsün tutunmasına fırsat veren daha düşük aşılama oranlarına sahip bölgeler olabilir.
Avrupa Hastalık Önleme ve Kontrol Merkezi’nin (ECDC) tahminlerine göre, Avrupa Birliği genelinde 2012-2021 yılları arasında 2,4 milyon kadar çocuk çocuk felcine karşı aşılanmamış olabilir.
Çocuk felcinin hala endemik olduğu Afganistan ve Pakistan gibi yüksek riskli bölgelerden seyahat edenler de tam olarak aşılanmamış olabilir. Bu da virüsün yerel olarak dolaşımda olması durumunda onları savunmasız bırakabilir.
Euronews Health’e konuşan Kopenhag Üniversitesi profesörlerinden ve Avrupa Çocuk Felci Dışı Enterovirüs Ağı kurucularından Dr. Thea K Fischer, “Bu durum sadece kapımızın dışında değil, Avrupa’da da [aşılanmamış insan] bölgelerimiz olduğunu gösteriyor,” dedi.
Poliovirüs, insanlar dışkılarında virüs izleri bıraktığında kanalizasyonda tespit edilir, ancak bu mutlaka insanların hasta olduğu anlamına gelmez. Ayrıca, daha sonraki enfeksiyonlara karşı koruma sağlamak için bir bağışıklık tepkisi uyandıran zayıflatılmış ancak canlı bir virüs içeren oral çocuk felci aşısı ile aşılanmış kişiler tarafından da atılabilir.
Sağlık koşullarının kötü olduğu bölgelerde virüs savunmasız insanlar arasında dolaşmaya devam edebilir ve yeterince uzun süre yayılırsa felce neden olan daha güçlü bir türe dönüşebilir.
Rosenbauer, Almanya, İspanya ya da Polonya gibi güçlü sağlık ve gözetim sistemlerine sahip ülkelerde bunun büyük bir endişe kaynağı olmadığını söyledi.
Diğer Avrupa ülkelerinin çoğunda 2022’de Birleşik Krallık’ta olduğu gibi atık sularda zaman zaman poliovirüs tespit eden hastalık tespit programları da bulunmaktadır.
Ancak Fischer, atık su gözetim sistemlerine sahip ülkelerin bile virüslerin tespit edilmeden dolaşmasına izin verebilecek coğrafi kör noktalara sahip olma eğiliminde olduğunu ve Polonyalı yetkililerin atık su testlerini genişlettiğini söyledi.
Fischer, “COVID, çocuk felcini de kapsayacak şekilde gözetim sistemlerinin yaygınlaştırılmasını ve yükseltilmesini ilerletti, ancak kapsamlı bir çevresel sisteme sahip olmak zaman alıyor,” dedi.
Lancet Regional Health – Europe dergisinde Fischer tarafından yönetilen yeni bir araştırmaya göre, bu sonbaharda tespit edilen poliovirüs örnekleri, 2015 yılında küresel olarak ortadan kaldırıldığı ilan edilen ancak aşının oral versiyonu ile aşılanmış kişilerin Avrupa atık sularında hala ara sıra görülen bir tür olan tip 2’dir.
Araştırmacılar, hastalığın son yıllarda yeniden ortaya çıkmasının, “ithal suşların, yerel olarak elimine edilen suşlara karşı bağışıklığı düşük olan toplumlarda yayılmasıyla devam eden vaka veya salgın tehdidinin” altını çizdiğini belirtiyor.
Çocuk felcini küresel olarak ortadan kaldırma çabaları açısından zorlu bir yıl oldu.
Pakistan ve Afganistan, bu yıl çocuk felci vakalarındaki yeniden canlanmanın ortasında ekim ayında aşılama kampanyaları başlattı.
Pakistan’da 2023’te altı vaka görülürken, 2024’te bu sayı Pakistan’da 55, Afganistan’da ise 23’e yükseldi.
Yaz aylarında bir bebeğe çocuk felci teşhisi konması ve savaştan zarar gören bölgenin kanalizasyonunda virüs tespit edilmesinin ardından Gazze’de de 25 yıl sonra ilk vaka görüldü.
Bu durum İsrail ve Hamas arasındaki çatışmalara iki kısa insani ara verilmesine neden oldu ve böylece DSÖ 10 yaşın altındaki yaklaşık 557.000 çocuğu tamamen aşılayabildi.
Sağlık yetkilileri virüsün kontrol altına alınması için ortak bir çaba gösterilmezse sınır ötesine yayılabileceği konusunda uyarıda bulunmuştu.
Rosenbauer, “Çocuk felci son derece bulaşıcı bir hastalık ve çok uzun mesafelere sessizce yayılıyor,” dedi.
“Bu nedenle, hastalığı tamamen ortadan kaldırana kadar [Avrupa’da tespit edilmeye] devam edecek,” diye ekledi.
