ABD Başkanı Donald Trump, ABD Merkez Bankası (Fed) Yönetim Kurulu Üyesi Lisa Cook’u görevden aldığını açıkladı.
Trump’ın kendi sosyal medya hesabından paylaştığı mektupta duyurduğu bu karar, Fed’in 111 yıllık tarihinde bir başkanın ilk kez bir merkez bankası yöneticisini görevden alması anlamına geliyor. Ancak Cook, Trump’ın kendisini görevden alma yetkisi olmadığını savunarak görevine devam edeceğini açıkladı.
Trump, Cook’a hitaben yazdığı mektupta, “Finansal bir konuda sergilediğiniz aldatıcı ve potansiyel olarak suç teşkil eden davranışlar nedeniyle, dürüstlüğünüze güvenim kalmamıştır” ifadelerine yer verdi. Trump, Cook’un iki farklı ev için aldığı ipotek kredilerinin her ikisinde de bu evleri “ana ikametgah” olarak göstermesini gerekçe gösterdi.
Adalet Bakanlığı (DOJ) henüz Cook hakkında herhangi bir suçlama yöneltmiş değil, ancak Federal Konut Finansmanı Direktörü Bill Pulte’nin gündeme getirdiği iddialar doğrultusunda bir soruşturma başlatmayı planlıyor.
2022’de eski Başkan Joe Biden tarafından Fed Yönetim Kurulu’na atanan ve Fed tarihinde görev yapan ilk siyahi kadın olan Cook, Trump’ın kararına sert tepki gösterdi:
“Başkan Trump, ‘geçerli sebep’ olmadan ve kanunen sahip olmadığı bir yetkiyle beni görevden almaya kalktı. İstifa etmeyeceğim. Amerikan ekonomisine katkıda bulunmaya devam edeceğim.”
Cook’un avukatı Abbe David Lowell, Trump’ın kararını “yasadışı bir girişim” olarak nitelendirdi ve “Bu girişimi engellemek için gerekli tüm hukuki adımları atacağız” dedi.
ABD yasalarına göre başkan, Fed üyelerini yalnızca “geçerli sebep” (for cause) olduğunda görevden alabiliyor. Ancak “geçerli sebebin” ne olduğu yasada net olarak tanımlanmış değil. Hukukçulara göre bu karar, yüksek ihtimalle mahkemelerde, hatta Yüksek Mahkeme’de tartışılacak.
Eski federal savcı Shan Wu, CNN’e yaptığı açıklamada şunları söyledi:
“Adalet Bakanlığı henüz suçlama yöneltmedi. Bu durumda ‘geçerli sebep’ tartışmalı hale geliyor. Bu kesinlikle mahkemeye taşınacaktır.”
Uzmanlar, Trump’ın bu adımının Fed’in siyasi bağımsızlığını zedeleyebileceği uyarısında bulunuyor. Fed, enflasyonu kontrol altına almak ve istihdamı desteklemek amacıyla siyasi etkilerden bağımsız çalışması gereken bir kurum olarak tasarlandı.
Eski Fed Başkan Yardımcısı Alan Blinder, CNN’e yaptığı açıklamada,
“Fed’in bağımsızlığı ekonomik istikrarın temelidir. Trump’ın girişimi, Fed’i kendi yönetiminin bir kolu haline getirme çabasıdır ve para politikası açısından yıkıcı sonuçlar doğurur,” dedi.
Senato Bankacılık Komitesi’nin Demokrat üyesi Elizabeth Warren da Trump’ı “Federal Rezerv Yasası’nı açıkça ihlal eden otoriter bir güç gaspı” ile suçladı.
Trump’ın açıklamasının ardından finans piyasalarında dalgalanma yaşandı:
ABD Dolar Endeksi %0,3 değer kaybetti.
Dow Jones vadeli işlemleri 100 puan (yaklaşık %0,2) düştü.
S&P 500 vadeli işlemleri %0,3, Nasdaq 100 ise %0,5 geriledi.
Altın fiyatları ise belirsizlik nedeniyle %0,45 yükseldi.
Fed’in bir sonraki para politikası toplantısı 16-17 Eylül tarihlerinde yapılacak. Cook’un hukuki mücadelesinin bu toplantı öncesi sonuçlanıp sonuçlanmayacağı ise belirsiz.
