ABD, İran’ı müzakere masasına geri döndürmek için dikkat çekici bir teklif üzerinde çalışıyor.
Trump yönetiminin, İran’ı yeniden müzakere masasına oturtmak amacıyla, sivil amaçlı nükleer enerji programı için 30 milyar dolara kadar yatırım içeren kapsamlı bir teklif üzerinde çalıştığı ortaya çıktı. CNN’e konuşan dört kaynağa göre bu teklif, İran’a yönelik bazı yaptırımların kaldırılmasını, dondurulmuş İran fonlarının serbest bırakılmasını ve zenginleştirme içermeyen yeni bir nükleer enerji altyapısı kurulmasını içeriyor.
ABD’li ve Orta Doğulu yetkililerin, son iki haftada İran ve İsrail arasında art arda yaşanan askeri saldırılara rağmen, İranlılarla perde arkasında temaslarını sürdürdüğü belirtiliyor. Bu görüşmelerin, bu hafta başında ilan edilen ateşkesin ardından da devam ettiği kaydedildi.
Kırmızı Çizgi: Uranyum Zenginleştirme Yok
Trump yönetimi, İran’ın hiçbir şekilde uranyum zenginleştirmesine izin verilmeyeceğini açıkça belirtti. Ancak tekliflerin büyük kısmı, İran’ın enerji ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik alternatif bir sivil nükleer program kurulmasını amaçlıyor. Bu çerçevede, İran’a gerekli olan zenginleştirilmiş uranyumun dışarıdan ithal edilmesi öneriliyor. Yetkililer bu modeli Birleşik Arap Emirlikleri’nin sivil nükleer programına benzetiyor.
Beyaz Saray’da Gizli Toplantı
Kaynaklara göre, ABD’nin İran Özel Temsilcisi Steve Witkoff, geçtiğimiz Cuma günü Körfez ülkelerinin temsilcileriyle Beyaz Saray’da saatler süren gizli bir toplantı gerçekleştirdi. Bu görüşmede, İran’a yönelik yatırım planı ve teşviklerin detayları ele alındı. ABD’nin bu program için doğrudan finansman sağlamayı düşünmediği, mali yükün Körfez ülkeleri tarafından üstlenilmesinin beklendiği bildirildi.
Fordow Tesisinin Yerine Yeni Program Gündemde
ABD tarafından geçtiğimiz hafta sonu bombalanan Fordow nükleer tesisinin yerine, sivil amaçlı bir nükleer altyapı kurulması da gündemde. Bu önerinin İran tarafından kabul edilip edilmeyeceği ise belirsizliğini koruyor.
Yeni Anlaşma Belirsizliğini Koruyor
Trump yönetimi adına konuşan Witkoff, CNBC’ye yaptığı açıklamada, “İran için daha iyi, zenginleştirme içermeyen bir sivil nükleer programı nasıl kurarız, şu anda bunun üzerinde duruyoruz,” dedi. ABD Başkanı Donald Trump ise Çarşamba günü yaptığı açıklamada, “Bir anlaşma yapıp yapmamız umurumda değil,” diyerek kamuoyu önünde anlaşma ihtiyacını küçümsedi. Ancak danışmanlar, uzun vadeli bir anlaşmanın, ateşkesin kalıcı hale gelmesi için kritik olduğunu vurguluyor.
İran ile ABD arasında doğrudan görüşme tarihi henüz netleşmedi. İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Esmail Baghaei, önümüzdeki hafta için planlanan bir görüşmeden haberdar olmadıklarını söyledi. Ancak kaynaklara göre, görüşmeler Katar gibi bölgesel aktörler aracılığıyla arka kapı diplomasisiyle sürdürülüyor.
Yaptırımlar ve Fonlar da Masada
Önerilen teşvik paketinde, İran’ın yurt dışındaki bankalarda dondurulmuş durumda bulunan yaklaşık 6 milyar dolarlık fonuna erişimin sağlanması ve bazı ekonomik yaptırımların kaldırılması da yer alıyor.
Trump yönetiminin bu tekliflerle, İran’ın nükleer silah edinmesini engellemeyi ve bölgede kalıcı barışı tesis etmeyi hedeflediği ifade ediliyor. Ancak tüm bu önerilerin henüz taslak aşamasında olduğu, nihai anlaşmanın zaman alabileceği belirtiliyor.
