Afrika kıtasında ilk kez gerçekleştirilen G20 zirvesinde liderler, kritik madenlere erişim, iklim finansmanı, küresel eşitsizlikler ve devam eden çatışmalar üzerine kapsamlı bir deklarasyon onayladı.
G20 ülkelerinin liderleri, Güney Afrika’da düzenlenen ve ilk kez Afrika kıtasında gerçekleştirilen zirvede, kritik madenlere erişim, iklim değişikliğiyle mücadele, küresel eşitsizlikler ve devam eden çatışmalar üzerine kapsamlı bir deklarasyonu onayladı. Zirve, Amerika Birleşik Devletleri’nin boykotu nedeniyle eksik katılımla gerçekleşti.
Kritik madenlere erişim ön planda
Deklarasyonda, küresel tedarik zincirinin “jeopolitik gerilimler, Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) kurallarına aykırı tek taraflı uygulamalar, pandemiler ve doğal afetler” nedeniyle kesintiye uğramaması gerektiği vurgulandı.
Afrika’da bolca bulunan ve yeşil enerjiye geçişte kritik rol oynayan minerallerin geliştirilmesi, işlenmesi ve katma değer yaratacak biçimde kullanılması için daha fazla keşif ve yatırım çağrısı yapıldı.
G20 liderleri, özellikle Çin’in kritik maden tedarik zincirindeki hâkimiyetinden duyulan endişeleri paylaştı.
Ukrayna, Sudan, Kongo ve Filistin için “adil ve kalıcı barış” çağrısı
Belgede, süren küresel çatışmalar ele alındı ve Ukrayna, Sudan, Demokratik Kongo Cumhuriyeti ile “İşgal Altındaki Filistin Toprakları’nda” Birleşmiş Milletler Şartı temelinde “adil, kapsamlı ve kalıcı bir barış” çağrısı yapıldı.
Ülkeler, herhangi bir devletin toprak bütünlüğü ve siyasi bağımsızlığına karşı güç kullanmaktan kaçınmaya davet edildi.
Belgede Ukrayna sınırlı şekilde yer alırken, zirve kulislerinde Batılı liderler, ABD Başkanı Donald Trump’ın Rusya lehine sonuçlar doğuracağı belirtilen tek taraflı ateşkes planına karşı pozisyon belirlemek için yoğun temas yürüttü.
Eşitsizlik ve küresel vergi reformu
Güney Afrika’nın dönem başkanlığının merkezinde yer alan küresel eşitsizliklerle mücadele başlığında, ülkeler arası ve ülke içi gelir ve gelişmişlik farklarının giderilmesinin “zorunluluk” olduğu belirtildi.
G20 liderleri, düşük gelirli ülkelerin borç baskısı nedeniyle sağlık, eğitim ve altyapı gibi alanlara yatırım yapamadığını vurgulayarak uluslararası finans sisteminin reforme edilmesi çağrısında bulundu.
Özel sektör de dâhil tüm borç verenlerin şeffaflık sağlaması istendi. Ayrıca IMF’nin gözden geçirilmesi ve küresel asgari vergilendirme çalışmalarının destekleneceği açıklandı.
Belgede, önceki G20 deklarasyonlarında yer alan milyarderlerin etkin biçimde vergilendirilmesine yönelik güçlü ifadeler ise zayıflatıldı.
İklim finansmanı “milyarlardan trilyonlara” çıkacak
Brezilya’daki COP30 iklim müzakereleriyle aynı gün onaylanan metin, iklim finansmanının küresel ölçekte hızla artırılması gerektiğinin altını çizdi.
Özellikle Afrika’da enerjiye erişimde yaşanan eşitsizliğin giderilmesi için daha fazla ve daha çeşitlendirilmiş yatırım çağrısı yapıldı.
Liderler, iklim kaynaklı afetlerden etkilenecek topluluklar için erken uyarı sistemlerinin geliştirilmesini destekledi.
Ancak deklarasyon, fosil yakıtlardan çıkışa dair herhangi bir taahhüt içermedi.
Güney Afrika’nın “Dayanışma, Eşitlik, Sürdürülebilirlik” temasıyla yürüttüğü G20 dönem başkanlığı, küresel kırılganlıkların yoğunlaştığı bir dönemde liderlerin ortak iradesini ortaya koyarken, bazı başlıklarda beklentilerin gerisinde kalan bir metinle sonuçlandı.
