İletişim ahlakı nedir?

İnsanlar iletişim kurarken birtakım araçlara ihtiyaç duyarlar. Bunların belli başlıları dil, yazı, kağıt gibi malzemeler ve son zamanlarda icat edilen elektronik araçlardır. Beden dilinin unsurları olan kaş-göz hareketleri, yüz ifadeleri (mimikler) ile el kol işaretleri; hatta sessizlik de birer iletişim vasıtası olarak kullanılmaktadır.

Bir iletişim sürecinde bulunması gereken beş temel unsur vardır. Bunlar olmadan iletişimin varlığından söz edemeyiz. Bu unsurlar, Kaynak (verici-gönderici), Mesaj (ileti), Araç, Kanal, Hedef olarak adlandırılır.

İletişim türlerini de sözlü iletişim, görsel iletişim, yazılı iletişim olarak sıralayabiliriz. Zaman ve mekan bakımından iletişim türlerini de ikiye ayırabiliriz: Yüzyüze iletişim ve Kitlesel iletişim. Kitle iletişim araçları olarak gazete, dergi, radyo, televizyon, internet ve sosyal medya olarak sayabiliriz.

Etik kavramının farklı anlam ve tarifleri olsa da genel olarak şöyle açıklayabiliriz: İnsanlar arasındaki ilişkilerin temelinde yer alan değerleri ahlaki bakımdan iyi-kötü, doğru-yanlış olanın niteliğini ve temellerini araştıran felsefe dalıdır.

Yunanca töre, görenek, alışkanlık manalarına gelen “ethos”  kelimesinden türetilmiştir. Belirli ahlak ilişkilerinden oluşan sistemler ya da kurumlar için de bu ad kullanılır. Çok yakından ilişkili olan etik ve ahlak kavramları arasındaki temel ayrım, etik teriminin genel olarak ahlakı konu alan disiplini belirtmesidir. “Etik”, bu anlamda “ahlak felsefesi”yle eş anlamlı sayılır.

İslam ahlakı, ticaret ahlakı, iş ahlakı, toplum ahlakı vs gibi iletişim ahlakı da toplumlar için çok önemlidir.

Her meslek grubu genel ahlaki kurallar içinden kendi alanını ilgilendiren ilkeleri öne çıkararak kendine özgü meslek ilkelerini tespit etmiştir. Medya da kendi alanında meslekle alakalı birtakım ilkeler tespit ederek, bunlar çerçevesinde faaliyet göstermektedir. Bu konu bağlamında “İletişim Ahlakı”yla ilgili bazı tanımlar yapılmıştır.

“İletişim ahlakı, genel anlamda yasal düzenlemelere tekabül etsin veya etmesin, meslekte olanların uymak durumunda bulunduğu davranış kurallarını ifade etmektedir. Dar anlamda ise, mesleğin kendi ürettiği ve üyelerinin uyması gereken kurallar manzumesidir.”

“Basın ahlak ilkeleri, toplumsal hedefleri içinde barındıran, gazetecilere mesleki uygulamalarda zorunluluk olmaksızın yol gösteren (uyulması zorunlu olmayan) basın meslek ilkeleridir.”

Birinci tanımda ahlaki ilkelerden “meslekte çalışanların uymaları gerektiği ilkeler” diye, ikinci tanımda ise mesleki uygulamalarla zorunluluk olmaksızın yol gösteren ilkeler” diye bahsedilmesi, bağlayıcılık ve zorunluluk açısından “etik ilkeler”e yaklaşım konusunda bazı farklılıklar olduğunu göstermektedir.

 Birey ve toplum bazında çok önemli gördüğümüz iletişim ahlakını önümüzdeki zaman içinde değişik yönleriyle ele alacağız. Toplumda hak ettiği şekilde uygulanması için bize düşeni yapacağız. Ümit ederiz ki, okurlarımız da bu konuda üzerlerine düşeni yaparlar ve bizlere yardımcı olurlar.

Kaynak: Peygamber Ölçülerinde İletişim Ahlakı, Yrd.Doç.Dr.Yusuf Güneş