Bosnalı Müslümanlar, Avrupa'da İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana yaşanan en büyük katliamın 30. yıl dönümünde, Srebrenica kurbanlarını anmak için Potocari’deki anıt mezarlığı hüzünle ziyaret etti.
11 Temmuz 1995’te Sırp birlikleri tarafından gerçekleştirilen ve 8.000’den fazla Boşnak erkeğin sistematik şekilde öldürüldüğü soykırımın yıldönümünde, binlerce kişi anma törenleri öncesi mezar başlarında dua etti, gözyaşı döktü.
Potocari’de bulunan Anma ve Mezarlık Merkezi, sabah saatlerinden itibaren yoğun ziyaretçi akınına uğradı. Ellerinde Kur’an-ı Kerim, çiçekler ve dualarla gelen aile üyeleri, yıllardır kaybettikleri yakınlarının mezar taşlarını okşadı, kimi sessizce dua etti, kimi ise gözyaşları içinde yere kapandı.
30 yıl önce, 11 Temmuz 1995 tarihinde, General Ratko Mladić komutasındaki Bosnalı Sırp birlikleri, Birleşmiş Milletler tarafından “güvenli bölge” ilan edilen Srebrenica’ya girmiş ve günler içinde yaklaşık 8.000 Boşnak erkek ve erkek çocuğu sistematik olarak katletmişti. Kadınlar ve çocuklar zorla evlerinden çıkarılmış, kamyonlara bindirilip bölgeden sürülmüştü. Erkekler ise ormanlarda, fabrikalarda ve tarlalarda topluca kurşuna dizildi; cesetler toplu mezarlara gömüldü.
Uluslararası Ceza Mahkemeleri ve BM, bu olayları “soykırım” olarak tanımlarken, Srebrenica hâlâ Bosna Savaşı’nın ve uluslararası toplumun müdahaledeki yetersizliğinin simgesi olarak kabul ediliyor.
Bu yılki anma törenlerine yalnızca yerel halk değil, dünyanın dört bir yanından gelen aktivistler, siyasetçiler, sivil toplum kuruluşları ve diplomatik temsilciler de katılıyor. Anma etkinlikleri kapsamında bu yıl da kimliği yeni belirlenen kurbanların naaşları toprağa verilecek. 2025 itibarıyla kimliği tespit edilen toplam kurban sayısı 6.979’a ulaşmış durumda.
Törenlerde duygusal anlar yaşandı. 1995’te babasını ve iki kardeşini kaybeden 61 yaşındaki Hatidza Osmanović, “30 yıl geçti ama her mezara gelişimde ilk günkü gibi acı çekiyorum. Bize bu acıyı yaşatanları asla unutmayacağız,” dedi.
Bosna-Hersek Devlet Başkanlığı Konseyi üyeleri, Avrupa Birliği yetkilileri, Türkiye, Almanya ve ABD gibi ülkelerin temsilcileri de anma törenlerine katılmak üzere bölgeye geldi. Tören kapsamında düzenlenen konuşmalarda “adalet”, “unutmama” ve “tekrar yaşanmaması” temaları öne çıktı.
Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres yayımladığı mesajda, “Srebrenica’da yaşananlar insanlığın hafızasında silinmez bir yara olarak kalacaktır. Bu trajedi, barışın ne kadar kırılgan ve değerli olduğunu bize bir kez daha hatırlatıyor” ifadelerini kullandı.
Srebrenica Anma Merkezi Müdürü Emir Suljagić, yaptığı açıklamada, “Soykırımı inkâr çabaları devam ederken, biz buradayız ve gerçekleri haykırmaya devam edeceğiz. Her yıl buraya gelen gençlerin sayısı artıyor. Bu, geleceğimiz için umut verici,” dedi.
Anma törenleri 11 Temmuz günü yapılacak resmi devlet töreni ve yeni defin işlemleriyle devam edecek. Potocari’deki mezarlığa bu yıl eklenen 14 kurbanın naaşı da törenle toprağa verilecek.
