Tip 2 diyabet için kanıtlanmış bir ilaç, yeni bir AB düzenlemesi nedeniyle yakında ortadan kalkabilir. Peki bu hastalar için ne anlama geliyor?
Almanya’da yaklaşık 2,9 milyon kişi metformin kullanıyor. Onlar için bu ilaç tip 2 diyabetin standart tedavisi; etkili, iyi tolere edilen ve hepsinden önemlisi uygun fiyatlı. Ancak şimdi tam da bu ilaç tehdit altında. Bunun nedeni, üreticiler için bir maliyet tuzağı haline gelebilecek yeni bir AB direktifi. Bunun hastalar ve sağlık sistemi için ciddi sonuçları olabilir.
Metformin, tip 2 diyabet için tercih edilen ilaç. Kan şekeri seviyelerini güvenilir bir şekilde düşürür, kardiyovasküler hastalıkları önler ve çok az maliyetlidir. 3 aylık bir paket ortalama sadece 5,12 Euro’dur. Neredeyse hiçbir kronik hastalık bu kadar ucuza tedavi edilemez.
Ancak tam da bu düşük fiyat şimdi bir sorun haline geliyor. Yeni AB Atık Su Arıtma Direktifi (UWWTD), ilaç üreticilerini kanalizasyon arıtma tesislerinde ek bir arıtma aşamasının maliyetine katkıda bulunmaya zorluyor. Bunun amacı, ilaç kalıntıları gibi mikro kirleticilerin atık sudan filtrelenmesini iyileştirmek. Kulağa mantıklı geliyor, ancak büyük yan etkileri var.
Pazar araştırma şirketi IQVIA tarafından yapılan hesaplamalara göre, metformin için ek çevresel maliyetler mevcut üretim maliyetlerinin yüzde 445’ine kadar çıkabilir. İlacın fiyatı yasalarla sınırlandırıldığı için, üreticilerin ek maliyetleri hastalara veya sağlık sigortası şirketlerine yansıtmasına izin verilmiyor.
Sonuç olarak, Metformin üretim merkezleri yakında üretimi durdurabilir. Jenerik ilaç üreticisi Zentiva’nın Almanya Başkanı Josip Mestrovic, Der Spiegel’e verdiği demeçte, “Hiçbir üretici, maliyetlerin dört katına çıkmasıyla başa çıkamaz” dedi. Görünüşe göre rakip Sandoz da pazardan çekilmeyi düşünüyor.
Milyonlarca diyabet hastası için hastalıklarının tedavisi daha karmaşık hale gelebilir. Çünkü metforminin alternatifleri sadece çok daha pahalı olmakla kalmıyor, aynı zamanda kullanımı da daha karmaşık. Birçoğunun enjekte edilmesi gerekir ki bu da tedaviye uyumu azaltabilir. Ayrıca farklı bir yan etki profiline sahipler.
Metformin de münferit bir vaka değil. Antibiyotik amoksisilin ya da meme kanseri ilacı tamoksifen gibi diğer temel ilaçlar da yeni kuraldan zarar görebilir. İlk analizlere göre, AB gerekliliklerinin bir sonucu olarak üretim maliyetleri yüzde 116’ya kadar artabilir. Özellikle dar marjlarla çalışan jenerik üreticiler, varlıklarının tehlikeye girdiğini düşünüyor. Sektör temsilcileri üretimin Asya’ya, özellikle de halihazırda pek çok aktif maddeyi tedarik eden Çin’e kayacağı uyarısında bulunuyor.
Yeni atık su yönetmeliği bir çevre politikası hedefini takip ediyor: Suda daha az kirletici madde. Ancak, doğru finansman konusundaki anlaşmazlık hararetli bir tartışmayı tetikledi. Çevre örgütleri “kirleten öder” ilkesinde ısrar ederken, ilaç şirketleri ve sağlık uzmanları atık su ücretleri yoluyla finansman gibi pragmatik çözümler talep ediyor.
Federal Çevre Ajansı da önemli bir yük üstleniyor: Sadece Almanya’da dördüncü arıtma aşamasının toplam maliyetinin yılda yaklaşık 1 milyar Euro olması bekleniyor. AB Komisyonu başlangıçta çok daha düşük meblağlar hesaplamıştı. Komisyon şimdi sektör üzerindeki etkiyi yeniden incelemek istiyor. Polonya halihazırda Avrupa Adalet Divanı’na şikayette bulunmuş durumda; diğer ülkeler de bunu takip edebilir.
