Avrupa Birliği, insan sağlığı için "kritik" olarak kabul edilen 16 ilaçta eksiklik yaşıyor.
İlaçlar, üretim sorunları, talepteki artış ya da bir ilaç üreticisinin piyasadan çekmeye karar vermesi nedeniyle AB’nin eksiklik listesine alınabiliyor.
Avrupa İlaç Ajansı’na (EMA) göre 34 ilacın eksikliği devam ediyor. Bunlardan 16’sı Avrupa Komisyonu’nun yeni Kritik İlaçlar Yasası aracılığıyla desteklemeyi amaçladığı temel ilaçlar listesinde yer alıyor.
İşte EMA ve üye ülkelerden gelen son bilgilere göre AB’de eksikliği hissedilen kritik ilaçlar.
Siyanür zehirlenmesi panzehiri
Cyanokit, siyanür zehirlenmesini tedavi etmek için AB onaylı tek ilaç. AB’nin kritik ilaçlar listesinde yer alan aktif bileşen hidroksokobalamin veya B12a vitamini içeriyor.
Aralık 2024’te sağlık yetkilileri, ilaç üreticisinin bazı partilerin kontamine olmuş olabileceğini keşfetmesinin ardından Cyanokit üretimi askıya alındı. Ancak EMA’ya göre, kontaminasyon riski düşük olduğundan ve alternatif bir panzehir bulunmadığından, bu ilaçlar hala dolaşımda. Kıtlığın Mayıs 2025’e kadar çözülmesi bekleniyor.
Amoksisilin
Amoksisilin bakteriyel enfeksiyonlar için kullanılan bir antibiyotiktir. Kıtlık, solunum yolu hastalıklarındaki artışın antibiyotiklere olan talebi arttırmasının ardından Ekim 2022’de başladı.
EMA, üreticilerin de ilacı üretmek için yeterli personele sahip olmadığını söyledi. Bu sorunlar o zamandan beri çoğu ülkede hafifledi, ancak Avrupa genelinde bazı aralıklı tedarik sorunları devam ediyor.
Bazı inhalerler
Astım, kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH) ve diğer solunum sorunları olan kişiler, tipik olarak bir inhaler veya nebülizör kullanarak salbutamol alır.
Ancak üreticiler inhalerlere yönelik artan talebi karşılamakta zorlanıyor ve bu da AB’nin büyük bölümünde aralıklı olarak salbutamol kıtlığına yol açıyor. Alternatifler mevcut, ancak kıtlığın en azından 2025 ortalarına kadar sürmesi bekleniyor.
Birkaç tür insülin
Tip 1 veya 2 diyabet hastaları kan şekerlerini kontrol etmek için insülin alır.
Bazı insülin türlerinin (Insuman Rapid, Bazal ve Comb 25) üretim sorunları 2023’ün başlarında tedarik zincirinde gecikmelere neden oldu.
İlaç üreticisi ayrıca bu tür insülin üretimini durdurma kararı alarak EMA’nın doktorları hastalarını başka markalara geçirmeye teşvik etmesine sebep oldu.
Yedi kanser ilacı
AB’de hycamtin, methotrexate, fludarabine, fluorouracil, cisplatin, fasturtec ve paclitaxel dahil olmak üzere çeşitli kanser türlerinin tedavisinde kullanılan yedi ilaçtan yeterince yok.
Kıtlık esas olarak üretim sorunlarından kaynaklansa da, romatoid artrit, sedef hastalığı ve Crohn hastalığı gibi iltihaplı durumların tedavisine de yardımcı olabilen metotreksat enjeksiyonlarına yönelik beklenmedik talep, bazı Avrupa ülkelerinde kıtlığı daha da kötüleştirdi.
Bu ilaçların birçoğu için kıtlıklar çözülmeye başladı ve bu arada bazıları için alternatif seçenekler mevcut.
Sivrisinek kaynaklı virüs için aşı
Ixiaro, dang, sarı humma ve Batı Nil virüsleriyle ilişkili olan ve beyin iltihabına neden olan Japon ensefaliti için bir aşı. Artan talep ve üretim sorunları aşı sıkıntısına neden olmuştu, ancak tedarik seviyeleri o zamandan beri iyileşti.
EMA, İrlanda, İtalya, Polonya, Portekiz ve İspanya’yı etkileyen kıtlığın Ocak ayı sonunda çözülmesini bekliyordu, ancak İrlandalı yetkililer şimdi ilacın Nisan 2025 sonuna kadar stoklara geri döneceğini söylüyor.
Kan hastalığı ilacı
Pegasys olarak satılan Peginterferon alfa-2a, kronik hepatit B ve C’nin yanı sıra diğer kan hastalıklarının tedavisinde de kullanılıyor.
İlaca yönelik beklenmedik yüksek talep, EMA’nın 2025’in ilerleyen dönemlerinde çözülmesi gerektiğini söylediği eksikliklere yol açtı.
Şizofreni tedavisi
Olanzapin olarak da bilinen Zypadhera şizofreni tedavisine yardımcı oluyor.
İlacı ağız yoluyla alan hastalar daha sonra enjeksiyon yoluyla almaya başlayabilir – ancak üretim sorunları nedeniyle iğneler yetersiz kalıyor ve bu da bazı Avrupa ülkelerinde aralıklı olarak Zypadhera kıtlığına yol açıyor. Belçika gibi yerlerde sınırlı miktarlarda satışa sunuldu.
Kalp krizi önleyici ilaç
Integrilin, şiddetli göğüs ağrısı olan yetişkinler ve daha önce belirli bir kalp krizi geçirmiş olanlar için kalp krizlerini önlemeye yardımcı olabilir.
Aktif bileşen olan eptifibatid ile ilgili tedarik sorunları, ilaç üreticisi GlaxoSmithKline’ın ilacın üretimini durdurmasına ve AB pazarından çekmesine neden oldu. Ancak alternatifler de mevcut.
Göz sorunları ilacı
Visudyne olarak satılan Verteporfin, yaşa bağlı makula dejenerasyonu gibi belirli göz sorunları olan kişiler için bir tedavi.
Mayıs 2020’den bu yana üretimin sınırlı olması, başka tedaviler mevcut olsa da ilacın yetersiz tedarik edilmesine neden oldu. Şu anda Avusturya gibi yerlerde sınırlı miktarlarda mevcut ve 2025’in sonuna kadar orada yeniden stok yapılması bekleniyor.
