İki gün sürecek AB liderler zirvesi bugün başlıyor. Zirvenin, Ukrayna’ya yapılacak mali yardımlar, Ukrayna ile AB müzakerelerinin başlaması konularında, hararetli tartışmalara sahne olması bekleniyor.
Ukrayna zirveden bir şey elde etmek istiyorsa Macaristan Başbakanı Viktor Orban’ın gönülsüz desteğine ihtiyaç duyacak.
Orban, Kiev’in AB’ye katılma teklifine ve yardım taleplerine şiddetle karşı çıktı. Zirve öncesinde Macaristan parlamentosunda yaptığı konuşmada “Biz Avrupa’da sağduyunun sesiyiz” dedi.
Macar lider, savaş, yolsuzluk ve Macar azınlığa yönelik kötü muamelenin Kiev yönetimin yakın zamanda AB’ye katılmaktan alıkoyduğunu söyledi.
Brüksel’deki iki günlük zirvenin gündeminde Ukrayna’ya resmi müzakerelere başlaması için sembolik bir davetin yanı sıra Ukrayna ekonomisini 2024 yılı boyunca desteklemek üzere 54 milyar euro tutarında AB fonu ve 24 milyar euro tutarında askeri destek sözü yer alıyor.
Macaristan’ın itirazları Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy için zaten kötü geçen bir haftanın daha da kötüleşmesi anlamına geliyor. Ukrayna liderinin Washington’a yaptığı ziyaret, Cumhuriyetçi senatörler tarafından engellenen 61 milyar dolarlık ABD askeri fonunu güvence altına alamadı.
Zelenskiy, Budapeşte’yi açıkça engel çıkarmakla suçlayarak, “Eğer [Brüksel’den] olumlu bir haber gelmezse, bu Putin’in bu kararı veto ettiği anlamına gelecektir” dedi.
Diğer AB başkentlerinin Ukrayna’ya yönelik geniş desteğine rağmen Budapeşte yönetimi, Kiev’in talep ettiği her şeyi engelleyebilir. Polonya’nın yeni Başbakanı Donald Tusk, “Ukrayna konusunda umursamazlığın kabul edilemez olduğu” uyarısında bulundu.
Ancak AB liderlerinin Çarşamba günü geç saatlerde Brüksel’e gelmeye başlamasıyla birlikte olası bir uzlaşmanın ipuçları da belirmeye başladı.
AB Komisyonu, hukukun üstünlüğü konusunda bozulma yaşandığı için dondurulan Macaristan’a yönelik 30 milyar eurodan fazla AB fonunun yaklaşık 10,2 milyar euroluk kısmının blokesini kaldırdığını açıkladı.
AB fonlarının verilmeye başlamasının Orban’ın tutumunu yumuşatmaya yönelik bir girişim olduğuna dair yaygın bir kanaat olsa da Brüksel yetkilileri kendilerine şantaj yapıldığını reddediyor. Brüksel bunun için Macaristan’da önceki gün kabul edilen ve Macar yargıçların ön karar için Avrupa Mahkemesi’ne başvurma hakkını geri getiren yasayı işaret de edebilir.
Ceza kanununda yapılan bu değişiklik Brüksel tarafından talep edilen pek çok değişiklikten biriydi.
Diğer AB liderlerinin çoğu Kiev’in arkasında duruyor. Ukrayna’ya askeri yardımı durduran Slovakya Başbakanı Robert Fico bile Kiev’in AB’ye katılımı için görüşmelerin başlamasını destekleyeceğini söyledi.
Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Ukrayna Cumhurbaşkanı Zelenskiy’nin ABD yardımını alamadan Washington’dan ayrılmasının ardından Avrupa Parlamentosu’nda konuştu:
“Ukrayna’ya bugün güçlü olması için gerekenleri vermeliyiz ki yarın masada ülkeleri için uzun süreli ve adil bir barışı müzakere ederken daha güçlü olabilsin.”
Zelenskiy umutsuz bir biçimde AB zirvesinde ilerleme kaydedilmesini istiyor. Norveç ziyareti sırasında da iyimser olmaya çalıştı:
“Çok yapıcı davrandık. Kesinlikle her şeyi yaptık, Avrupa Birliği’nin tavsiyelerini tamamladık.”
Avrupa Komisyonu, resmi katılım müzakerelerinin başlaması için gereken yedi ön koşuldan altısının yerine getirildiğini açıkladı.
Buna itiraz eden Budapeşte ise Brüksel’i Kiev’e yardım etmek için çıtayı düşürmekle suçluyor.
Ukrayna Cumhurbaşkanı Zelenskiy, Viktor Orban ile Pazar günü Arjantin’de yoğun bir yüz yüze görüşme gerçekleştirirken görüldü. Zelenskiy daha sonra bu görüşmeyi “samimi” olarak nitelendirdi.
Ukrayna parlamentosu geçen hafta, Budapeşte’nin tavrını yumuşatmak için Macarlara ve diğer azınlıklara kendi dillerinde eğitim hakkı tanıyan bir yasa çıkardı.
AB tarafından talep edilen yeni bir Ukrayna yolsuzlukla mücadele yasası da kabul edilerek Orban hükümetinin elindeki savları törpülenmiş oldu.
Brüksel’de hiç kimse Ukrayna’nın yarın üye olmaya hazır olduğunu düşünmüyor. Üyelik müzakerelerinin başlaması AB’nin sembolik bir dayanışma eylemi. (bbc türkçe)
