Avrupa Komisyonu, Gazze’deki savaş ve insani krizi gerekçe göstererek İsrail’e yönelik kapsamlı yaptırımlar önerdi.
Komisyonun planına göre, İsrail’in serbest ticaret avantajları askıya alınacak, ayrıca radikal bakanlar ve şiddete karışan yerleşimcilere yönelik hedefli yaptırımlar uygulanacak.
AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Gazze’deki “korkunç olayların” sona ermesi gerektiğini vurguladı. Von der Leyen, derhal ateşkes ilan edilmesini, insani yardımlar için sınırsız erişim sağlanmasını ve Hamas’ın elinde bulunan tüm rehinelerin serbest bırakılmasını istedi.
Önerilen yaptırımlar özellikle İsrail’in ticaretini hedef alıyor. İsrail’in AB’ye yaptığı ihracatın yaklaşık yüzde 37’si serbest ticaret avantajlarının kaldırılmasından etkilenecek. Ayrıca, Maliye Bakanı Bezalel Smotrich ile Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben-Gvir’in yaptırım listesine alınması planlanıyor. AB, bu iki ismi nefret söylemi ve insan hakları ihlalleriyle suçluyor. Hamas’a yönelik yeni yaptırımlar da gündemde.
Planın yürürlüğe girebilmesi için en az 27 üyeden 15’inin onayı ve bu ülkelerin AB nüfusunun yüzde 65’ini temsil etmesi gerekiyor. Ancak bu çoğunluğun sağlanıp sağlanamayacağı belirsiz. Almanya, İtalya, Macaristan, Avusturya, Çekya ve Slovakya sert yaptırımlara karşı temkinli davranıyor.
AB Dış Politika Yüksek Temsilcisi Kaja Kallas, Berlin ve Roma’ya çağrıda bulunarak, “Eğer İsrail hükümetinin tutumunu değiştirmek istiyorsak harekete geçmeliyiz. Önerilen yaptırımları desteklemiyorsanız alternatif sunun” dedi.
Almanya’da ise tartışmalar büyüyor. Hükümet Sözcüsü Stefan Kornelius, yaptırımların “hedef odaklı” olması gerektiğini belirterek, İsrail ile diyalog kanallarını açık tutmak istediklerini söyledi. CDU’lu Jens Spahn ise Almanya’nın dikkatli olması gerektiğini savundu.
Komisyon, İsrail’in serbest ticaret avantajlarının kaldırılmasını ve yaptırımların hayata geçirilmesini önerdi. Bu adım, İsrail’in AB’ye yaptığı ihracatın yaklaşık yüzde 37’sini etkileyecek. 2024’te AB ile İsrail arasında toplam 42,6 milyar euroluk ticaret gerçekleşmişti.
Yaptırımların yürürlüğe girebilmesi için AB Konseyi’nde nitelikli çoğunluk gerekiyor: 27 üye devletten en az 15’inin onayı ve bu ülkelerin AB nüfusunun %65’ini temsil etmesi şart. Ancak özellikle Almanya ve İtalya daha önce anlaşmayı askıya almaya yanaşmamıştı. Alman hükümet sözcüsü Stefan Kornelius, yeni yaptırımlara ilişkin “henüz kesin bir görüş” oluşmadığını belirtti. Uzmanlara göre Berlin ve Roma’nın desteği olmadan kararın geçmesi zor.
AB Dış Politika Yüksek Temsilcisi Kaja Kallas, Almanya ve İtalya’ya çağrıda bulunarak, “Eğer İsrail’in tutumunu değiştirmesini istiyorsak bir şey yapmalıyız. Yaptırımları desteklemeyenler alternatif sunmalı” dedi.
İsrail hükümeti ise önerilere tepki gösterdi. Dışişleri Bakanı Gideon Saar, adımı “orantısız” ve “emsalsiz” olarak nitelendirdi. Tel Aviv yönetimi, Gazze’deki savaşın Hamas’ın 7 Ekim 2023’teki saldırısıyla başladığını ve kendilerine dayatıldığını savundu.
AB Komisyonu ayrıca İsrail’e yönelik doğrudan ödemeleri tek taraflı olarak durdurdu. Bu kapsamda Avrupa Komşuluk Politikası için yıllık 6 milyon euro ve devam eden projeler için 14 milyon euro askıya alındı. Bu karar için üye devletlerin onayına gerek bulunmuyor.
